یکی از مهمترین و حساسترین بخشهای اجرایی طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی طرح مدیریت نوار ساحلی[1] میباشد. این بخش بر مدیریت نواحی که مستقیماً در معرض پدیدههای دریایی قرار داشته و از طرف دیگر از نظر محیط زیستی اهمیت دارند، متمرکز شده است. به منظور ارائه طرح مدیریت نوار ساحلی در سطح استراتژیک، اطلاعات موجود در کشور، در حوزههای پدیدههای دریایی، زمینشناسی، مخاطرات محیطی، شرایط اقلیمی و مرزبندی سواحل جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و مشخصههای ساحل از نظر جنس، شکل، مورفولوژی، فرسایش و رسوب، هیدرودینامیک، اقلیم امواج، جریانات و مولفههای خطر تعیین و طبقهبندی شد. بر این اساس، مشکلات موجود در سواحل در دو گروه کلی مخاطرات شامل: خطر فرسایش و رسوبگذاری، بالا آمدن تراز آب (بلند مدت و کوتاه مدت)، طوفان، سونامی و جریانات شکافنده و تخریب و تهدید منابع و محیط زیست طبقهبندی شد. با توجه به نوع مشکلات موجود در مناطق ساحلی و همچنین مسائل محیط زیستی و کاربری اراضی، استراتژی حفاظت فیزیکی و استراتژی توسعه اکوسیستم محور (توسعه پایدار) انتخاب شد. بر همین اساس راهکارهای اجرایی در دو گروه مدیریت خطر[2] و مدیریت محیط زیست[3]پیشنهاد شده است. از سوی دیگر بر اساس ویژگیهای طبیعی موجود در سواحل (نقاط قوت و ضعف) که شامل عوامل هیدرودینامیکی، عوامل ژئومرفولوژیک و زمین شناسی و عوامل محیط زیستی می شود . هر یک از این عوامل ممکن است بر فعالیتهای انسانی، فرصتها و تهدیدها در سواحل تأثیر گذار باشد، لذا با مشخص نمودن درجه اهمیت هر یک از آنها، نقشههایی از فرصتها و تهدیدها برای کاربریهای مختلف ترسیم شد که استفاده از این نقشهها میتواند در اتخاذ تصمیم گیریهای مدیریتی آینده موثر باشد. سواحل شمال و جنوب کشور در تسلط دو نوع طبیعت متفاوت است در نتیجه مشکلات و مسایل موجود در این مناطق نیز با یکدیگر تفاوت دارد. با وجود این اختلاف به طور کلی میتوان مسایل و مشکلات موجود در مناطق ساحلی را به دو دسته اصلی تقسیم نمود: دسته اول مسایل و مشکلاتی است که در نتیجه تأثیر عوامل طبیعی بوجود میآید که از آن جمله میتوان به آبگرفتی منطقه ساحلی در اثر بالا آمدن تراز آب دریا، آبگرفتگی ناشی از وقوع سونامی، آبگرفتگی ناشی از وقوع سیلاب، آبگرفتگی ناشی از برکشند طوفان، وجود جریانهای شکافنده، مشکلات ناشی از فرسایش و رسوبگذاری، وقوع خشکسالی، وقوع یخبندان، وقوع زلزله، وقوع زمین لغزش، وقوع روانگرایی و مواردی از این دست اشاره نمود. دسته دوم مسایل و مشکلاتی است که در اثر فعالیتهای انسانی در محیط زیست طبیعی اتفاق می افتد که از آن جمله میتوان به تخریب جنگلهای حرا، تخریب آبسنگهای مرجانی، کاهش تنوع زیستی (گونههای گیاهی و جانوری)، افزایش آلایندهها در مصب رودخانهها و غیره اشاره نمود.
یکی از مشکلات مهم و اساسی در سواحل شمال کشور تغییرات بلند مدت تراز آب دریا است. عوامل بسیاری در ایجاد این پدیده نقش دارد. پیچیدگی این موضوع و متغییرهایمتنوع موثر بر آن بینی تغییرات تراز آب دریای خزر در آینده را کاری دشوار نموده و نیازمند مطالعات گسترده کرده است. یک ابزار موثر در پیش بینی تغییرات تراز آب دریای خزر در آینده، بررسی تغییرات آن در سالهای گذشته است. بسیاری از محققان بر این باورند که تراز آب دریای خزر در ده سال آینده بالا آمده و به تراز 25- متر خواهد رسید، لذا تراز 25- متر با توجه به مناطق پر جمعیت، مسایل اجتماعی- اقتصادی و مناطقی که در معرض خطر آبگرفتگی قرار دارند مشخص گردیده و بر این اساس نواحی که نیاز به حفاظت ساحلی (ایجاد سازههای محافظ از قبیل دایک) یا نیاز به عقب نشینی داشتهاند، بر روی نقشههای پایه مشخص شدهاند.
[1] Shoreline Management Plan (SMP)
[3] Environment Management