نظارت و ارزشیابی مؤثر ابزار لاینفک مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی محسوب می‌شود. نظام پایش و ارزشیابی باید از طریق پایش اجرای برنامه‌های مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی، پایش تغییرات و روندهای اکولوژیک و اقتصادی، اجتماعی و نیز ارزشیابی میزان تحقق اهداف و اثرات این مدیریت بر مناطق ساحلی، زمینه‌های لازم را برای تصحیح، تکمیل، بهبود و ارتقاء برنامه‌ها، اقدامات و فعالیت‌های ICZM را فراهم ‌آورد. این نظام به عنوان سازوکاری برای دیده بانی فعالیت‌های سایر دست اندرکاران توسعه و حفاظت در مناطق ساحلی و با رویکرد مشارکت در بهبود برنامه‌های آنان عمل می‌کند.

با اجرای برنامه پایش سواحل، بازخورد آن بر اهداف و استراتژی‌های بدست آمده از مطالعات ساختار و سازمان، مدیریت زیست محیطی، مطالعات سیاسی و امنیتی و مدیریت نوار ساحلی تأثیر گذاشته و به این وسیله سیستم توانایی اصلاح خود را دارا می‌باشد.

با توجه به آن که در مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی ایران حفاظت، توسعه پایدار و یکپارچگی در مدیریت به طور همزمان مورد تاکید قرار گرفته، چارچوب مدل  " محرک– فشار– وضعیت– آثار–واکنش" ^[1] (DPSIR) رهیافت مناسبی برای پایش وضعیت و تحلیل ارتباطات موجود بین روندهای اجتماعی – اقتصادی، پدیده‌های اکولوژیکی و پاسخ‌های نهادین ارائه شده به آنها است.

این چارچوب مسیری علت و معلولی را دنبال می‌کند به گونه‌ای که از نیروهای محرک تغییرات زیست محیطی (از قبیل رشد و تراکم جمعیت) آغاز شده و به فشارهای وارده بر محیط زیست (از قبیل افزایش جریان فاضلاب به آبهای ساحلی) که باعث تغییراتی در وضعیت محیط زیست می‌شود (از قبیل میزان آلودگی‌های آلی در آب‌های ساحلی) و این تغییرات نیز به نوبه ی خود به تأثیرات زیست محیطی و اجتماعی- اقتصادی (از قبیل تغییر در ارزش تفریحی محل‌های شنا) انجامیده و نهایتاً باعث ایجاد واکنش‌های نهادین (از قبیل بهبود در وضعیت تصفیه فاضلاب) می‌گردد.

شاخص‌ها و معیارهای پایش و ارزشیابی مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی بر مبنای مدل عرضه شده توسط کمیسیون بین‌الدولی اقیانوس شناسی^[2] (IOC)، در سه دسته تنظیم شده است: شاخص‌های مدیریتی، شاخص‌های اکولوژیک و شاخص‌های اقتصادی- اجتماعی که در مجموع دربرگیرنده 37 شاخص است. نظام پایش و ارزشیابی مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور، بر اساس یک مبنای علمی و مبتنی بر پارادایم توسعه پایدار، تدوین شده است و در برگیرنده 15 شاخص مدیریتی، 9 شاخص اکولوژیک و 13 شاخص اجتماعی– اقتصادی است. ساختار این نظام، بصورت سیستمی، اهداف، فرایندها و ارتباطات، عناصر و بروندادهای تعیین شده را ترسیم می‌کند و محتوای آن شامل سه دسته شاخص‌های عملکرد مدیریتی، اکولوژیکی و اقتصادی، اجتماعی بوده و استانداردهای تدوین و گزارش دهی مربوط به آنها است. این نظام بر اساس قوانین ملی ناظر بر مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی ایران تدوین شده است.

بی‌شک اگر برنامه نظارت و ارزیابی به‌خوبی و با استفاده از شاخص‌های وابسته به آن اجرا شود، هم در طول اجرای پروژه به‌عنوان عاملی اصلاحی به شمار می‌رود که باعث انجام به موقع اصلاحات می‌گردد و هم به عنوان راهنمایی برای تعیین مؤثرتر ساختار پروژه‌های آینده خواهد بود.