جمعه ۱۲ خرداد ۱۴۰۲
 
سازمان بنادر و دریانوردی/تدقیق طرح مدیریت یکپارچه در استانهای ساحلی/تدقیق طرح در استان بوشهر/درباره طرح تدقیق مطالعات مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی استان بوشهر

درباره طرح تدقیق مطالعات مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی استان بوشهر

 

مطالعات پیشین در خصوص مدیریت یکپارچه سواحل ایران نشان می‌دهد که سواحل کشور دچار چالش‌های جدی هستند که می‌توان آن‌ها را به دو بعد ضعف قابل‌توجه در هماهنگی‌های لازم بین بخشی و فقدان و یا کمبود جدی در زیرساخت‌های فیزیکی طبقه‌بندی نمود. این در حالی است که سواحل کشور و به‌طور مشخص سواحل خلیج‌فارس،‌ ظرفیت­های بسیاری در زمینه‌های مختلف اقتصادی دارند که عدم استفاده مناسب و پایدار از آن‌ها موجب تخریب محیط‌زیست، عدم توسعه مناسب اقتصادی و به‌تبع آن عدم توسعه اجتماعی در سطح درخور منطقه و کشور را فراهم آورده است. از سوی دیگر، طرح‌های توسعه‌ای که بدون توجه به نیازهای همه ذی‌نفعان (Stakeholders) و بدون هماهنگی با بخش‌های مختلف انجام‌شده و یا در حال انجام است، نتیجه مناسب را در پی نداشته و گاهی نیز منجر به نتیجه عکس نیز شده است. به لحاظ محیط­زیستی نیز این منطقه از جانب دریا و خشکی همواره مورد تهدید بوده و هست. از جانب دریا، تردد و فعالیت نفت­کش­ها و بندرهای تجاری ضمن تخریب فیزیکی زیستگاه‌هایی که در سطح ملی و بین‌المللی حفاظت‌شده به شمار می‌روند از سویی و ورود انواع آلاینده‌های نفتی و نظایر آن به محیط ساحلی از سوی دیگر موجبات افت شدید کیفیت آب و رسوب و نیز تخریب موضعی و حتی محلی زیستگاه‌های ارزشمند را در پی داشته است. فعالیت‌های شهری، صنعتی و کشاورزی نیز در محیط خشکی به لحاظ فیزیوگرافی، آلاینده‌های مختلفی را وارد محیط ساحلی می‌کنند که این مسئله در تشدید تخریب زیستگاه‌ها و افت کیفیت آب تأثیر قابل‌توجهی داشته است. همین مسئله در کنار قوانین ناقص و فاقد ضمانت اجرایی مناسب، منجر به عدم توسعه در بخش‌های تجاری و به‌ویژه گردشگری و در آخر عدم توسعه اقتصادی شده است. آنچه مسلم است با پیاده نمودن طرح مدیریت یکپارچه منطقه ساحلی در استان بوشهر گامی اساسی در جهت رفع مشکلات و چالش‌های موجود برداشته‌شده و بر اساس آن می‌توان توسعه مطلوب و پایدار اقتصادی، اجتماعی و محیط­زیستی را در افق زمانی مناسب انتظار داشت.

تدقیق مطالعات مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور در سطح استان­های ساحلی و ازجمله استان بوشهر مبتنی بر شناخت مسائل و مشکلات خاص هر استان بوده و احصاء این مشکلات، طبقه‌بندی و اولویت‌دهی جهت حل پایدار این مشکلات از وظایف اصلی این‌گونه مطالعات در برش استانی محسوب می­شود. استان بوشهر باسابقه و قدمت تاریخی در توسعه دریا محور، دریانوردی و استفاده از منابع طبیعی دریایی همواره به‌عنوان یکی از قطب‌های تجاری، صنعتی و شیلاتی کشور محسوب شده است.  قرار گرفتن بخش عظیمی از ذخایر گازی کشور در استان بوشهر و نیز وجود سایر منابع نفتی و ذخایر معدنی غنی فرصت‌های بی‌بدیلی را برای توسعه این خطه فراهم آورده است. به‌جز وجود منابع عظیم آبزیان که باعث صید حدود 50 هزار تن انواع ماهی و میگو در سال گردیده، وجود نخلستان‌های پربار، نه‌تنها محیط‌زیست را جلوه داده بلکه باعث برداشت سالانه انواع محصولات از این درختان همیشه‌سبز است. بوشهر دارای بوم­سازگان­های متنوع و ارزشمندی است مانند سواحل گسترده و متنوع، آب سنگ‌های مرجانی، جنگل‌های حرا، جزایر زیبا و نیز انواع گونه‌های مختلف بسیار کمیاب و باارزش گیاهی و جانوری مانند: پستانداران، پرندگان، خزندگان خشک زی و آبزی و صدها گونه ماهی در سطح استان و آب‌های ساحلی به‌منظور حمایت از گستره عظیم تنوع زیستی چهار منطقه حفاظت‌شده در استان تعریف‌شده‌اند که عبارت‌اند از : حله، نای بند، خارک و خارکو.

 توسعه صنعتی منطقه ساحلی استان بوشهر در بخش حاملان انرژی، با مداخله­های گسترده‌ای در خط ساحلی و تغییر آن همراه بوده است که مجاورات این تنش‌ها با حساسیت‌های بوم‌شناختی یادشده، سطح آسیب‌پذیری منطقه ساحلی استان بوشهر را به میزان چشمگیری افزایش داده و تصمیم‌گیری‌های مدیریتی را مستلزم ملاحظات محیط زیستی اثربخش نموده است.

 براین اساس توسعه متعادل منطقه ساحلی بوشهر برای ایجاد ارزش‌افزوده پایدار، نیازمند یک طرح و برنامه مدیریت موضوعی- موضعی در جهت حفظ و توسعه امنیت اقتصادی، امنیت اجتماعی، امنیت فرهنگی و امنیت محیط زیستی است. رویکرد این طرح با توجه به تنوع و ناموزونی توسعه اقتصادی موجود، به‌ویژه تفاوت فاحش آن بین شهرستان‌های شمالی و جنوبی مرکز استان، «مشکل مبنا» ولی «هدف‌گرا» خواهد بود. به ‌این‌ ترتیب ضمن تحلیل مسائل، مشکلات و چالش‌های قابل‌شناسایی در مناطق ساحلی، ارائه راهکارهای عبور از مشکلات به برنامه‌ریزی بین بخشی و بلندمدت جهت دستیابی به چشم‌انداز قابل وصول نیازمند است.

طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی استان بوشهر ضمن وفاداری به اسناد بالادست ملی به‌ویژه طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور، سند ساماندهی سواحل کشور، برنامه چهارم، پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، سیاست‌های محیط زیستی ابلاغی توسط مقام معظم رهبری، سند ملی محیط‌زیست و برنامه آمایش استان بوشهر (که هم‌اکنون در دست تهیه است)، می‌کوشد نقشه راه توسعه متعادل در فضای منطقه ساحلی را برای افزایش اثربخشی سرمایه‌های معیشتی و حفظ کار آیی منابع موجود، تأمین امنیت و حفظ محیط‌زیست این خطه با امعان نظر به کاهش تعارضات و رفع چالش‌ها و توجه ضروری به بهسازی، احیاء و بازسازی نواحی آسیب‌دیده را ترسیم نماید.