خدمات اکوسیستمهای دریایی بستر توسعه فعالیتهای مختلفی برای انسان است و بسیاری از بهرهبرداریها از منابع و خدمات بوم شناختی آنها بدون توجه به طرح هماهنگی و ظرفیتیابی و حتی پیامدهای آن استمرار و دوام نخواهد داشت. چنین غفلتی ضمن در معرض آسیب قراردادن زیست بوم دریا اثربخشی خدمات آن را نیز کاهش داده و ناپایدار می سازد. برون رفت از چنین شرایطی مستلزم یک برنامهریزی چندموضوعه، بین رشتهای، بلند مدت و یکپارچه است که در سه دهه اخیر با رشد فزایندهای به یکی از سازوکارهای مدیریتی و تصمیمگیری در پیکرههای دریایی تبدیل شده است.
برنامهریزی فضایی دریا (MSP[1]) اقدامی راهبردی- فضایی است که بر استفاده هماهنگ و متعادل از مکانها و پیکره دریایی تمرکز دارد. این سند با هدف ارائه رهنمونهایی برای طیف وسیعی از تصمیمگیرندگان مسئول در بخشها و یا فعالیتهای خاص دریایی، به شکلی تنظیم می شود که منجر به اتخاذ تصمیمی جامع، یکپارچه و مکمل سایر تصمیمات شود. مهمترین هدف این طرح به حداکثر رساندن سازگاری کاربریهای مختلف با یکدیگر، کاهش درگیریها و تضادها در میان فعالیتهای انسانی در پیکره دریایی و همچنین رفع تضاد میان بهرهبرداریهای انسانی و عملکردهای طبیعی است که منتج به یک نقشه پهنهبندی به همراه یک سیستم ارائه مجوز برای تخصیص کاربریها و فعالیتهای دریایی خواهد شد. به عبارت بهتر سند MSP تقریباً همان اهداف مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی (ICZM[2]) را در پهنه آبهای ساحلی و فراساحلی دنبال مینماید.
توسعه دریا محور یکی از راهبردهای اساسی برنامهریزان کشور در سال های اخیر بوده است با توجه به این راهبرد، پیشبینی میشود در فقدان برنامهریزی فضایی دریا که میتوان آن را آمایش دریا نیز خواند، در آینده احتمال بروز تعارضات ناشی از بهرهبرداری از امکانات و قابلیتهای موجود در پهنه آبهای ساحلی افزایش یابد. از این رو سازمان بنادر و دریانوردی در راستای وظایف قانونی خود، به صورت پایلوت، تهیه طرح برنامهریزی فضایی دریا برای آبهای ساحلی استان هرمزگان را در دستور کار خود قرار داده و انجام آن را در آذرماه 1396 به مهندسین مشاور سازه پردازی ایران ابلاغ نموده است.
ارائه طرح برنامهریزی فضایی دریا (MSP) در استان هرمزگان در ادامه برنامههای تهیه شده در طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی (ICZM) این استان به منظور یکپارچگی تصمیمات توسعهای دریا و خشکی و همچنین میل به رویکرد دریا محور اتخاذ شده است. بی شک دستیابی به چنین برنامهای محدودیتها و دشواریهای خاص دارد که از آن جمله میتوان به نوپا بودن این طرح در دنیا از یکسو و محدودیتهای اطلاعاتی در خصوص مشخصههای فیزیکی و زیستی پیکره دریایی از سوی دیگر اشاره نمود. مبنای روش پیشنهادی برای تهیه طرح برنامهریزی فضایی دریا (MSP) در سواحل استان هرمزگان بر اساس طرح مدیریت فضایی دریا، تدوین شده توسط IOC در سال 2009 بوده که با عنایت به شرایط حاکم بر کشور بومیسازی شده و شرح خدمات تفصیلی مربوط تهیه شده است.
[1] Marine Spatial Planning
[2] Integrated Coastal Zone Management